Voorbereidende studie voor het toekomstige Brusselse systeem voor deelfietsen: benchmarking en aanbevelingen

TML werkte aan een vergelijkende studie van deelfietsnetwerken in Europese steden om aanbevelingen te doen voor een nieuw fietsdeelsysteem in Brussel, ter vervanging van Villo. We voerden grondige analyses van bestaande systemen uit, hielden gesprekken met lokale instellingen om de beste praktijken te identificeren en formuleerden op basis daarvan onze aanbevelingen voor een nieuw systeem.


In 2026 loopt de concessie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) met Villo (JC Decaux) voor hun fietsdeelsysteem af. Het BHG wil vanaf dan een aantrekkelijk systeem opzetten dat beter aan de noden en wensen van de Brusselaars voldoet. Daarom werkte TML mee aan een vergelijkende studie van deelfietsnetwerken in andere Europese steden in vier fasen:

1. De selectie van de te onderzoeken steden op basis van een analyse van verschillende deelsystemen.  
2. Een grondige analyse van deze geselecteerde deelsystemen (Antwerpen, Boedapest, Madrid, Marseille en Parijs).
3. Ontmoetingen en discussies met de betrokken lokale instellingen en operatoren.
4. De formulering van aanbevelingen voor het toekomstig Brussels systeem op basis van een scenarioanalyse.

TML deed belangrijke bijdragen binnen elk van de vier fases.

Wat blijkt uit de benchmark?
Een aantal factoren dragen bij aan een hoog gebruik van deelfietssystemen. De belangrijkste zijn:

• Een dicht netwerk van stations
• Kwaliteitsfietsen aangepast aan het gebied
• Klantvriendelijke gebruikerservaring
• Eenvoudige, aantrekkelijke tarieven
• Sterke identiteit die een link legt met de regio of stad
• Een betrokken dienstverlener
• Overheidsfinanciering gegarandeerd op lange termijn

De echte impact van deelfietssystemen is echter moeilijk te beoordelen, omdat er meestal weinig duidelijke doelstellingen en evaluaties zijn. Deze systemen zorgen meestal niet voor een significante verschuiving in vervoerswijze en hebben weinig invloed op autogebruik. Het aantal ritten met deelfietsen is bijvoorbeeld doorgaans laag in vergelijking met het openbaar vervoer. Wel kunnen ze de fiets promoten en een fietscultuur op gang brengen in steden die nog aan het begin van hun fietsontwikkeling staan. De zichtbaarheid van fietsen neemt ook toe, waardoor fietsen een politiek onderwerp wordt.

Waarom zou men dan wel of niet investeren in zulke systemen?
De overheidssubsidie voor deelfietssystemen is relatief klein in vergelijking met het budget voor openbaar vervoer of weginfrastructuur, maar wel aanzienlijk en vergelijkbaar met het huidige Brusselse fietsbudget. Anderzijds zijn mobiliteitsplannen die echt ruimte maken voor fietsen en voetgangers, zoals Good Move in Brussel, effectievere manieren om het fietsaandeel te vergroten. Bovendien zijn hoogopgeleiden oververtegenwoordigd onder de gebruikers, waardoor deelfietsen vooral een overheidsinvestering voor deze groep blijven.

Wat beveelt de studie aan voor het nieuwe fietsdeelsysteem?
Voor hun nieuw, aantrekkelijker systeem beveelt de studie een fietsdeelsysteem aan met 7.500 elektrische deelfietsen met geïntegreerde batterij. Die e-fietsen bieden een betere gebruikerservaring, trekken nieuwe gebruikers aan en – zo blijkt uit de vergelijking met andere steden – worden veel gebruikt. Het voorgestelde netwerk is dichter, met 600 stations (waarvan 250 nieuwe) om de reistijd korter te maken. De studie benadrukt ook het belang van haalbare en meetbare publieke doelstellingen voor het systeem, die jaarlijks geëvalueerd moeten worden. Verder is een goede voorbereiding van de implementatie van het systeem cruciaal.